Wat kun je verwachten van het 7e Actieprogramma?

In de voorgaande twee delen 'Nieuwe ontwikkeling mestbeleid' en 'Contouren van het mestbeleid' van deze reeks hebben we de achtergronden besproken van het huidige en toekomstige mestbeleid. Daarbij is duidelijk dat ondernemers in de land- en tuinbouw klem zitten tussen regelgeving en rendement. De komende periode zal dat zeker niet minder zijn.

Op 1 januari 2022 gaat het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn in. Voor een periode van opnieuw vier jaar waarin de overheid met veel nieuwe maatregelen de Europese Unie ervan wil overtuigen dat we in Nederland hiermee gaan voldoen aan de Nitraatrichtlijn uit 1996. Want Nederland voldoet nog steeds niet overal aan die norm van 50 mg nitraat in het grondwater. Maar het is niet alleen voldoen aan de nitraatrichtlijn, maar ook aan de Kaderrichtlijn Water (oppervlaktewater), kringloopvisie, bodembeleid, klimaatbeleid, biodiversiteitsbeleid, Farm to Fork strategie. Het zijn allemaal doelen waar het 7e Actieprogramma naartoe werkt.

Daarbij worden forse ingrepen niet geschuwd. Voor het eerst gaat de overheid ingrijpen in het bouwplan van de teler. Met name op de zand- en lössgronden zijn de gevolgen groot. Onderstaand zijn de belangrijkste maatregelen puntsgewijs samengevat. Alle genoemde maatregelen gaan in per 1 januari 2023. De derogatie voor melkveebedrijven wordt verwacht medio zomer 2022.

  1. Verplichte inzaai van rustgewassen op zand- en lössgronden

Vanaf 2023 komt er een verplichting om op bouwland 1 op 4 jaar een rustgewas in te zaaien, per 2027 is dit 1 op 3 jaar. Er geldt een uitzondering voor langjarige gewassen en biobedrijven. Voor graasdierbedrijven geldt per 2027 een eis van grondgebondenheid door een ‘aanzienlijk’ deel grasland waarvan > 50% blijvend grasland. Wat dat inhoudt zal blijken in de loop van 2022. Rustgewassen zijn onder andere granen, grassen, luzerne, sorghum, vezelgewassen en sommige eiwitgewassen.

  1. Verplichte inzaai van vanggewassen op zand- en lössgronden

Bovendien is er vanaf 2023 voor bouwland een verplichting tot inzaai van een rustgewas per 1 oktober. Wordt dit vanggewas ingezaaid na 1 oktober, dan volgt een korting op de N-gewasnorm het jaar erna. Bij inzaai na 1 november is deze korting maximaal. Er is een vrijstelling tot inzaai van een vanggewas bij meerjarige teelten en bij winterteelten (onder andere wintergranen, wintergroenten, gras, en late teelten). De lijst van winterteelten wordt in 2022 definitief vastgesteld.

Na maïs blijft de verplichting tot inzaai van een vanggewas in alle gevallen. De definitieve datum wordt jaarlijks vastgesteld. Vanggewassen mogen uiteraard niet bemest worden en het lijstje van vanggewassen wordt ook definitief vastgesteld in 2022.

  1. Verplichte teeltvrije zone langs watervoerende sloten
    Voor alle grondsoorten geldt een teeltvrije zone per 2023 van 2 meter langs watervoerende sloten met een maximale oppervlakte van 5% per perceel. Voor kwetsbare waterlopen is deze zone 5 meter en voor kruidenrijk grasland een zone van 1 meter. Het waterschap bepaalt waar welke teeltvrije zone gaat gelden en kan zelfs besluiten af te wijken van de breedte van deze teeltvrije zone.

Voorwaarden voor de teeltvrije zone:

  • Geen gewasbescherming en bemesting toepassen
  • Telt niet mee voor gebruiksnorm of grondgebondenheid
  • Mag wel opgegeven worden voor betalingsrechten, mits apart ingetekend
  • Ander gewas dan op het gewasperceel, behalve voor grasland
  • Beweiden is toegestaan
  1. Aanpassing uitrijregels en vrijstellingen mest

Per 2023 start de uitrijperiode voor drijfmest en dunne fractie op bouwland op 15 maart (nu 15 februari), met uitzondering van vroege teelten. In het najaar mag na 1 augustus op bouwland maximaal 60 kg N uitgereden worden in de vorm van drijfmest en dunne fractie. Voor compost wordt de fosfaatvrijstelling verhoogd van 50% naar 75%. Voor champost en strorijke vaste mest komt er een fosfaatvrijstelling van 50%.

  1. Herziening normen

Komend jaar worden alle stikstofnormen en de werkingscoëfficiënten opnieuw tegen het licht gehouden en herzien in 2023. Duidelijk is wel dat de stikstofnormen voor groenbemesters voor alle grondsoorten komen te vervallen met uitzondering van niet-vlinderbloemigen gezaaid voor 1 september na graan, graszaad en koolzaad. Ook de berekening van de fosfaatruimte op basis van P-Al en P-CaCl, met grote consequenties voor met name de zeekleigronden, wil de minister door laten gaan.

Zoals aangegeven gaat het 7e Actieprogramma in per 1 januari aanstaande. Telers en veehouders hebben echter een jaar om zich hierop voor te bereiden. Onze adviseurs kunnen jou komend jaar bijstaan om al vroeg plannen te maken voor 2023.